علل و پیامد های کودک همسری

کودک همسری به عنوان یک معضل جهانی حقوق بشری در سراسر جهان دیده می‌شود. این پدیده می‌تواند علل، پیامدها و آسیب‌های گوناگونی داشته باشد که در این مقاله به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. در ابتدا جا دارد با تعریف کودک آشنا شویم. مطابق با کنوانسیون سازمان ملل متحد، هر فرد زیر ۱۸ سال کودک به شمار می‌آید، مگر اینکه بلوغ او زودتر حاصل شود. در هر حال، ازدواج کودک، چه دختر و چه پسر، قبل از ۱۸ سالگی کودک همسری تلقی می‌شود. فرقی ندارد که این ازدواج به صورت رسمی یا غیر رسمی انجام شده باشد. ازدواج کودک متاسفانه به دوران کودکی فرد پایان می‌دهد. این پدیده جهانی می‌تواند ناشی از باورهای فرهنگی غلط، نابرابری جنسیتی، فقر و… رخ دهد. کودک همسری حقوق کودکان را مختل کرده و آن‌ها را در معرض انواع سوء رفتارها مثل خشونت، سوء استفاده، استثمار جسمی، جنسی و… قرار می‌دهد. این موضوع در سراسر جهان اثرات نامطلوبی از خود برجای می‌گذارد و حقوق کودکان برای آموزش، بهداشت و… را پایمال می‌کند.

نرخ ازدواج کودک

در مورد کودک همسری، آمارهای نگران کننده‌ای وجود دارند. در سطح جهان بیشتر از نیم میلیارد از زنان در دوران کودکی خود ازدواج کرده‌اند. در خاورمیانه و شمال آفریقا طی ۲۵ سال گذشته شاهد کاهش قابل توجه ازدواج کودکان بوده‌ایم. متاسفانه پیشرفت این مسئله طی ۱۰ سال اخیر کمی روند کاهشی داشته است. در حال حاضر طبق بررسی‌های صورت گرفته تخمین زده می‌شود که ۱۵۰ میلیون دختر به دلیل ازدواج زودهنگام دوران کودکی خودشان را از دست می‌دهند‌. پیش‌فرض‌هایی نیز مطرح شده‌اند که در نتیجه همه‌گیری در دهه آینده، تا ۱۰ میلیون دختر دیگر نیز درگیر این مسئله خواهند شد. متاسفانه با وجود تلاش‌های فراوان فعالان حقوق کودک، سازمان‌های بین المللی و…، هم‌چنان ازدواج دختران نوجوان مابین ۱۵ الی ۱۸ سال امری عادی تلقی می‌شود. بنابراین لازم است تا تلاش‌های بیشتری در راستای حمایت از حقوق کودکان در سراسر جهان صورت گیرد.

علل و دلایل کودک همسری

همانطور که قبلا هم بیان کردیم، کودک همسری می‌تواند ناشی از علل مختلفی باشد که در این قسمت به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. فقر یکی از دلایل جدی ازدواج زودهنگام کودک به شمار می‌رود. در خانواده‌های فقیر گاهی دختران مورد معامله قرار می‌گیرند. ممکن است این معامله در ازای دریافت پول یا امتیازات دیگری باشد. در مواردی هم به دلیل شرایط سخت اقتصادی، والدین ترجیح می‌دهند تا کودک خود را به ازدواج دیگری در بیاورند تا از بار مسئولیت او رها شوند. از دیگر علل ازدواج کودک می‌توان به تبعیض جنسیتی اشاره کرد. تبعیض جنسیتی در یک جامعه به سنت و فرهنگ حاکم بر آن جامعه برمی‌گردد. باورهای فرهنگی جامعه که مرد سالارانه و پدرسالارانه باشند، حقوق اولیه دختران و زنان در آن جوامع پایمال خواهد شد. معضل دیگری که می‌تواند منجر به ازدواج کودک شود، عدم وجود قوانین کافی و یا اجرای نادرست این قوانین است.

اگر قوانین هر کشوری حقوق اولیه کودکان را به رسمیت بشناسد و برای پایمال کنندگان این حقوق مجازات قائل شود، نرخ این پدیده کاهش قابل توجهی پیدا می‌کند. نا آگاهی و بی‌سوادی والدین نیز از دیگر علل ازدواج کودک در برخی از بافت‌های فرهنگی جوامع مختلف است. افرادی که نسبت به تولد و رشد فرزند دختر در خانواده درک درستی ندارند و یا از آینده دخترانشان احساس ناامنی و ترس دارند، مخالفتی با ازدواج زودهنگام آن‌ها ندارند. این موضوع خود می‌تواند ناشی از کمبود آموزش باشد‌‌. مثلا برخی از خانواده‌ها هر چه سریع‌تر دختر خود را مجبور به ازدواج در سن پایین می‌کنند تا در آینده برای آن‌ها بی آبرویی اتفاق نیفتد. گاهی فشار جامعه یا در بافت کوچک‌تر فشار بزرگان خانواده منجر به ازدواج کودک می‌شود. برخی فرزند دختر را مثل یک خدمتکار می‌دانند و معتقدند که او از سن کم می‌تواند وظایف مربوط به یک خدمتکار را انجام دهد.

پیامد ها و آسیب های کودک همسری

کودک همسری پیامدهای مختلفی از نظر سلامتی فیزیکی، روانی، اجتماعی و… دارد. برای مثال منجر به بارداری زودرس در دختران شده و میزان مرگ و میر مادر و فرزند را افزایش می‌دهد. هم‌چنین عوارض خطرناک دوران بارداری و زایمان را به حداکثر ممکن می‌رساند. از طرف دیگر مشکلاتی مثل بیماری‌های مختلف و سوء تغذیه را در پی خواهد داشت. از نظر روانی هم برای دختران و پسران کم سن و سال افسردگی، اضطراب و استرس را به همراه دارد. متاسفانه این پدیده افراد را از حقوق اولیه آن‌ها محروم می‌کند؛ مانع آموزش شده و میزان بی‌سوادی را در جامعه افزایش می‌دهد. ازدواج کودکان از موارد آشکار نقض حقوق بشر است. این نقض حقوق اولیه آزادی و استقلال را از کودک می‌گیرد و منجر به افزایش سطح فقر در جامعه شده و میزان خشونت‌های خانگی را افزایش می‌دهد.

در صورت مشاهده این موضوع، می‌توانید برای جلوگیری از اثرات منفی آن در جلسات مشاوره کودک شرکت کنید.

کلام آخر

در این مقاله به تشریح علل و پیامدهای کودک همسری پرداختیم. آموزش و توانمندسازی دختران و والدین آن‌ها، کمک گرفتن از رسانه، حمایت اقتصادی از خانواده‌ها، استفاده از بانوان در سمت‌های مهم و اصلاح تصویر زن در جامعه به عنوان یک فرد مستقل و متکی به خود، در پیشگیری از ازدواج کودکان نقش مهمی دارند. امید است که با اصلاح باورهای فرهنگی جوامع بتوان از بروز معضلات این چنینی جلوگیری کرد.