در این مقاله به بررسی معضل بی‌خوابی در کودکان و مباحث پیرامون آن خواهیم پرداخت. داشتن خواب کافی برای سلامتی و رشد کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است. طبق برخی از پژوهش‌ها تا ۵۰ درصد از کودکان در طول دوران طفولیت خود به صورت مقطعی مشکلات و اختلالات خواب را تجربه می‌کنند. با وجود اینکه برخی از اختلالات مربوط به خواب که در جلسه مشاوره کودک شناسایی می شوند، در دوره‌های بعدی زندگی کودک ادامه دار نیستند، اما می‌توانند کیفیت زندگی و عملکرد روزمره او را تحت تاثیر خود قرار دهند. اختلالات خواب چه در کودکان و چه در بزرگسالان معمولا علل و ریشه‌های مشابهی دارند. این علل را در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
فهرست مطالب
علل بی‌خوابی در کودکان
یکی از علل بی‌خوابی در کودکان چاقی است. چاقی می‌تواند منجر به آپنه یا وقفه تنفسی در کودکان شود. این خطر همه‌ی گروه‌های سنی را تهدید می‌کند. عامل دیگری که می‌تواند بی‌خوابی کودکان را تشدید کند، به استعدادهای ژنتیکی بر می‌گردد. مثلا سندروم پای بی‌قرار ممکن است کودکان و بزرگسالان را درگیر خود نماید. برخی از مشکلات پزشکی و اختلالات اضطرابی نیز مخاطرات مربوط به مشکلات و اختلالات خواب در کودکان را می‌توانند افزایش دهند. بعلاوه الگوهای رفتاری منحصربه‌فرد کودکان هم عاملی برای ایجاد اختلالات خواب در نظر گرفته می‌شوند.
اشکال مختلف ناشی از علل بی‌خوابی در کودکان
یکی از شایع‌ترین اختلالات، بی‌خوابی در کودکان است. علائم اولیه این اختلال، مشکل در به خواب رفتن یا در خواب ماندن و… است. بی‌خوابی از نظر متخصصان به سه دسته کلی تقسیم می‌شود. اولین مورد بی‌خوابی رفتاری است. این شکل از بی‌خوابی را بیشتر در کودکان تا سن ۵ سال می‌توان مشاهده کرد. از نشانه‌های این شکل از اختلال مقاومت در برابر خواب، زمان طولانی برای به خواب رفتن، هم‌چنین بیداری‌های مکرر در طول شب است. اگر این نشانه‌ها به شکل مداوم و مکرر ادامه پیدا کنند و موجب اختلال در عملکرد عادی کودک شوند به عنوان اختلال تلقی می‌شوند.
نوع دیگری از بی‌خوابی در کودکان بی‌خوابی شرطی است. این اختلال در میان نوجوانان نیز قابل مشاهده می‌باشد. اختلال شرطی زمانی رخ می‌دهد که اضطراب مربوط به زمان خواب جلوی خوابیدن کودک یا در خواب ماندن او را بگیرد. نوع دیگری از اختلالات مربوط به بی‌خوابی در کودکان اختلالات گذرا و موقتی هستند. این اختلالات زمانی رخ می‌دهند که کودک در شرایط خاصی قرار گرفته باشد و اغلب موقتی و گذرا هستند. مسافرت، بیماری، رویدادهای استرس زا در زندگی و… ممکن است منجر به اختلالات کوتاه مدت مربوط به بی‌خوابی کودک شوند.
علائم مشکلات پیرامون بی‌خوابی در کودکان
مشکلات پیرامون بی‌خوابی در کودکان علائم مختلفی دارند. بهتر است با مشاهده طولانی مدت هر کدام از این علائم حتما با متخصص مشورت نمایید. ممکن است کودک مدام در خواب خروپف کند یا اینکه به سختی نفس بکشد. چندین بار از خواب بیدار شود و در دوباره به خواب رفتن هم با مشکل مواجه شود. کارهای غیر معمول در خواب انجام دهد. برای مثال حین خواب راه برود یا اینکه کابوس ببیند. دندان قروچه، شب ادراری، بی قراری حین خواب مشکل در بیدار شدن از خواب و… از دیگر علائم اختلالات مربوط به خواب در کودکان هستند.
چگونه به بهبود خواب کودک کمک کنیم؟
اگر شما هم با مشکل بی‌خوابی در کودکان خود دست و پنجه نرم می‌کنید، مواردی را که در ادامه بیان می‌کنیم مورد توجه قرار دهید. یکی از کارهایی که برای بهبود وضعیت خواب کودک خود می‌توانید انجام دهید، اصلاح عادات و رفتارهای جمعی در خانواده برای خواب است. در واقع سعی کنید در محیط خانه یک روال ثابت را برای قبل از خواب در پیش بگیرید تا کودک هم از شما تقلید کند و خواب بهتری را تجربه نماید. برای اینکه کودک شب‌ها راحت‌تر به خواب برود می‌توانید فعالیت‌های بدنی سالم مثل ورزش کردن را به برنامه روزمره او اضافه کنید. ورزش کردن یکی از سالم‌ترین و اصولی‌ترین راه‌ها برای تخلیه انرژی کودک است. مصرف مواد کافئین دار را برای کودک خود محدود کنید. هم‌چنین عواملی که موجب ایجاد استرس و اضطراب برای کودک می‌شوند را از او دور نمایید.
سعی کنید میزان تماشای برنامه‌های مختلف از نمایشگرهای دیجیتال یا استفاده از تبلت و… را در مورد کودکان خود کنترل کنید. در ساعات قبل از خواب نیز این ابزارها را دور از دسترس کودک قرار دهید و تلویزیون را خاموش کنید. اگر کودک شما از مشکلات مربوط به سلامت روان رنج می‌برد، طبیعی است که بی‌خوابی و سایر اختلالات مربوط به خواب را هم تجربه کند. یکی از چیزهایی که می‌تواند منجر به خواب مناسب کودک شود، فراهم نمودن محیط مناسب خواب است. اتاق خواب کودک خود را به گونه‌ای طراحی و چینش نمایید که احساس آرامش به او منتقل شود. به حداقل رساندن میزان سر و صدا، کنترل دما، نور مناسب چراغ خواب و… همگی در بهبود خواب کودک موثر هستند.
کلام آخر
در این مقاله راجع به مشکل بی‌خوابی در کودکان و نشانه‌های قابل توجه برای والدین صحبت کردیم. نشانه‌های اختلالات خواب باید توسط فرد متخصص بررسی و ریشه یابی شوند. به عنوان والدین کودک به توصیه‌هایی که برای فراهم نمودن شرایط مساعد خواب کودک اشاره کردیم توجه نمایید تا خواب خوبی را برای فرزند خود فراهم کنید.
